کد مطلب:52170 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:5

گنجینه پرسمان » متفرقه

آيا عرفان اسلامي از قبيل فقه واصول وتفسير وحديث است ، يعني از علومي است كه مسلمين، مايه ها وماده هاي اصلي را از اسلام گرفته اند وبراي آنها قواعد وضوابط واصول كشف كرده اند ، ويا ازقبيل طب ورياضيات است كه از خارج جهان اسلام به جهان اسلام راه يافته است ودر دامن تمدن وفرهنگ اسلامي وسيلة مسلمين رشد وتكامل يافته است ، ويا شق سومي در كار است؟

عرفا خود شق اول را اختيار مي كنند وبه هيچ وجه حاضر نيستند شق ديگري را انتخاب كنند . بعضي از مستشرقين اصرلر داشته ودارند كه عرفان وانديشه هاي لطيف ودقيق عرفاني همه از خارج جهان اسلام به جهان اسلام راه يافته است . گاهي براي آن ريشه مسيحي قائل مي شوند ومي گويند افكار عارفانه نتيجه ارتباط مسلمين با راهبان مسيحي است ، وگاهي آن را عكس العمل ايرانيها عليه اسلام وعرب مي خوانند ، وگاهي آن را دربست محصول فلسفة نو افلاطوني – كه خود محصول تركيب افكار ارسطو و افلاطون وفيثاغورس و گنوسيهاي اسكندريه و آراء و عقايد يهود و مسيحيان بوده است – معرفي مي كنند، و گاهي آن را ناشي از افكار بودايي مي دانند؛ همچنانكه مخالفان عرفا در جهان اسلام نيز كوشش داشته و دارند كه عرفان و تصوف را يكسره با اسلام بيگانه بخوانند و براي آن ريشة غير اسلامي قائل گردند.
نظرية سوم اين است كه عرفان مايه هاي اولي خود را ( چه در مورد عرفان عملي و چه در مورد عرفان نظري) از خود اسلام گرفته است و براي اين مايه ها قواعد و ضوابط و اصول بيان كرده است و تحت تأثير جريانات خارج نيز، (خصوصاً، انديشه هاي كلامي و فلسفي وبالاخص انديشه هاي فلسفي اشراقي) قرار گرفته است.
اما اينكه عرفا چه اندازه توانسته اند قواعد و ضوابط صحيح براي مايه هاي اولي اسلامي بيان كنند؛ آيا موفقيتشان در اين جهت به اندازة فقها بوده است يا نه، و چه اندازه مقيد بوده اند كه از اصول واقعي اسلام منحرف نشوند، و همچنين آيا جريانات خارجي چه اندازه روي عرفان اسلامي تأثير داشته است؛ آيا عرفان اسلامي آنها را در خود جذب كرده و رنگ خود را به آنها داده و در مسير خود از آنها استفاده كرده است و يا بر عكس موج آن جريانات، عرفان اسلامي را در جهت مسير خود انداخته است؟ … اينها همه مطالبي است كه جداگانه بايد مورد بحث و دقت قرار گيرد. آنچه مسلم است اين است كه عرفان اسلامي سرماية اصلي خود را از اسلام گرفته است و بس.

---

مجموعه آثار شهيد مطهري ج14 ـ خدمات متقابل اسلام و ايران صفحه: 553
شهيد مطهري